Гродзенскі
ВАЛАНЦЁРСКІ РУХ ВА УА «ГРАДЗЕНСКІ ДЗЯРЖАЎНЫ МЕДЫЦЫНСКІ ЎНІВЕРСІТЭТ»
Гісторыя валанцёрства цесна звязана з гісторыяй развіцця чалавецтва. Бо ва ўсе часы знаходзіліся людзі, якія жадалі бескарысліва дапамагчы свайму блізкаму, перакласці частку яго праблем на свае плечы, знаходзячы ў гэтым своеасаблівы спосаб самарэалізацыі і самаўдасканалення.
Само ж паняцце «валанцёрства» ў Беларусі азначала добраахвотнае паступленне на вайсковую службу. Да дзевятнаццатага стагоддзя ваеннае значэнне дадзенага слова страцілася, асацыюючы зараз з паняццямі міласэрнасці, альтруізму, дапамогі. У савецкі перыяд «буржуазнае» слова валанцёр было заменена на добраахвотнік, а функцыі валанцёраў сталі выконваць цімураўцы, піянеры, прадстаўнікі такіх добраахвотных грамадскіх таварыстваў, як аховы прыроды, помнікаў…
У 21 стагоддзі валанцёрскі рух у Беларусі набыў дастаткова вялікую папулярнасць. Сотні і нават тысячы людзей рознага ўзросту прысвячаюць свой асабісты час дапамозе іншым. Якія ж матывы рухаюць гэтымі людзьмі, бо, як вядома, валанцёрская праца не аплачваецца? Разгледзім гэтае пытанне глыбей.
Грамадская думка, як, зрэшты, і навуковыя даследаванні, вылучаюць два асноўныя погляды на матывацыю валанцёраў. Гэта альтруістычная, якая стварае вобраз валанцёра як чалавека высокіх гуманістычных прынцыпаў, які бескарысліва дапамагае ўсім, хто жыве ў нястачы; і кампенсаторная, якая трактуе валанцёра як чалавека, які вырашае падчас дзейнасці свае асабістыя пытанні.
Трэба адзначыць, што абодва пункты гледжання маюць права на жыццё. Бо валанцёры, аказваючы каму-небудзь бескарыслівую дапамогу, паралельна набываюць досвед, пэўныя спецыяльныя навыкі і веды, вучацца ўстанаўліваць кантакты з іншымі людзьмі. Валанцёрскі рух - гэта яшчэ і магчымасць заявіць пра сябе, раскрыць свае таленты і імкненні.
Валанцёрскі рух ва УА “Гродзенскі дзяржаўны медыцынскі ўніверсітэт” мае даўнія карані і пачынаўся з дзейнасці атрада “Псі-фактар” на медыка-псіхалагічным факультэце. Аднак раней гэта былі адзінкавыя акцыі, звязаныя з тымі ці іншымі датамі, зваротамі людзей па дапамогу ці ўзнікшыя абставіны. Рэальна рух аформіўся ў адзіны цэнтр "Cardis" з канкрэтнымі мэтамі і задачамі на працягу апошніх пяці гадоў. Сёння членамі нашага цэнтра лічаць сябе амаль 400 юнакоў і дзяўчат, гатовых у любы час добраахвотна ахвяраваць вольным часам дзеля дапамогі іншым.
Асноўнымі матывамі, якія рухаюць гэтымі маладымі людзьмі ў іх, безумоўна, патрэбнай і карыснай справе, можна назваць наступныя: матыў асобаснага росту; пашырэнні сацыяльных кантактаў; паляпшэнне самаацэнкі; усведамленне карысці для грамадскага дабрабыту.
У ходзе праведзенага сярод студэнтаў універсітэта анкетавання вызначыліся некалькі матывацыйных груп студэнтаў-валанцёраў.
Да першай групы (а гэта каля 40% апытаных) адносяцца студэнты, асноўнымі матывамі дзейнасці якіх з'яўляецца імкненне дапамагаць людзям, жаданне змяніць свет да лепшага, усведамляць уласную неабходнасць грамадству. Не выключаючы пры гэтым набыццё падчас валанцёрскай дзейнасці навыкам зносін з людзьмі, раскрыццё нейкіх новых сваіх здольнасцяў. Гэта катэгорыя студэнтаў з вялікім задавальненнем удзельнічае ў штогадовых суботніках у доме-інтэрнаце псіханеўралагічнага профілю ў в. Мураванка, зборы падарункаў для дзяцей з праблемных сем'яў і выхаванцаў дзіцячых дамоў-інтэрнатаў да пачатку навучальнага года, навагодніх свят.
Студэнтамі паспяхова рэалізуюцца сацыяльныя праекты "Святло дзецям" (праца з выхаванцамі Цэнтра рэабілітацыі дзяцей-інвалідаў), "Добрае сэрца" (супрацоўніцтва з дзіцячым домам змешанага тыпу), “Мы разам” (дапамога адзінокім людзям сталага ўзросту).
Самую вялікую матывацыйную групу (54%) складаюць студэнты, якія апроч альтруістычных ідэй бачаць у валанцёрстве магчымасць свайго прафесійнага росту, набыццё новых ведаў і ўменняў, а таксама спосаб практычнай рэалізацыі ўжо наяўных ведаў. Так, студэнты 5-6 курсаў МПФ, наведваючы Мураванскую дом-інтэрнат, працуюць непасрэдна з самімі хворымі псіханеўралагічнага профіля, праводзячы дыягностыку якія пражываюць, збіраючы анамнез, праводзячы іншыя медыцынскія маніпуляцыі. А студэнты 2-4 курсаў рэалізоўваюць набытыя навыкі ў статусе санітараў і медыцынскіх сясцёр. Студэнты педыятрычнага факультэта наведваюць маленькіх пацыентаў у аддзяленнях абласной дзіцячай бальніцы, школы-інтэрната для дзяцей з парушэннямі зроку, дзе праводзяць розныя канцэрты, гульневыя заняткі для дзяцей, аказваюць практычную дапамогу медыцынскаму персаналу.
Праект "Плячо сябра" накіраваны на працу з дзецьмі надомнай формы навучання. Дадзеная катэгорыя школьнікаў мае пэўныя захворванні, якія не дазваляюць ім займацца ў школьным дзіцячым калектыве. У сілу чаго дзеці апынаюцца ў ізаляцыі ад аднагодкам, замыкаючы свае зносіны на сям'і (часам не заўсёды шчаснай). Наведваючы гэтых рабят, студэнты-валанцёры праводзяць з імі псіхалагічныя трэнінгі, гульні, якія дазваляюць дзецям разняволіцца, пазбавіцца ад наяўных комплексаў, даюць магчымасць проста пагутарыць з новымі людзьмі.
У ходзе рэалізацыі праекта "Сацыяльна-псіхалагічнае суправаджэнне ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны" студэнты праводзілі індывідуальныя і групавыя мерапрыемствы з мэтай садзейнічання псіхалагічнаму клімату сталых людзей, дапамагчы ім змагацца з узніклымі захворваннямі і парушэннямі якіх-небудзь функцый арганізма. Таксама актыўна займаліся фармаваннем вакол чалавека такой абстаноўкі, якая адпавядала б структуры яго практычных, кагнітыўных і сацыяльных навыкаў.
Каля шасці працэнтаў апытаных валанцёраў вызначальнымі момантамі ў сваёй дзейнасці назвалі магчымасць цікава правесці вольны час, павысіць свой сацыяльны статус, набыць пэўную вядомасць на факультэце і ў ВНУ.
Тым не менш, усе групы студэнтаў-валанцёраў, нягледзячы на розныя матывацыйны падыходы, добрасумленна выконваюць узятыя на сябе функцыі, праяўляючы пры гэтым творчы падыход і шчырае імкненне дапамагчы людзям.
Пры ўсіх станоўчых момантах валанцёрства неабходна звярнуць увагу і на пэўныя псіхалагічныя бар'еры, якія ўзнікаюць падчас дзейнасці валанцёраў і прыводзяць да пэўнага адсеву ўдзельнікаў. Так, скептычнае стаўленне некаторых знаёмых да дадзенага віду дзейнасці (пустая трата часу; павінны займацца спецыялісты; гэта функцыя дзяржавы…) часам прымушае маладых людзей адмовіцца ад працы ў якасці валанцёра. Досыць балюча пераносяць асобныя маладыя людзі непазбежныя няўдачы і памылкі, якія прыводзяць да няўпэўненасці ў сабе.
Задача кіраўнікоў валанцёрскага руху, яго ветэранаў больш старанна рыхтаваць валанцёраў да такой работы, праводзіць псіхалагічныя трэнінгі, падрабязна знаёміць са спецыфікай будучай дзейнасці.
У цэлым, валанцёрства ў большасці сваёй станоўча ацэньваюць як самі студэнты, так і людзі, якія маюць патрэбу ў іх дапамозе. Дадзеная форма студэнцкай дзейнасці вельмі і вельмі запатрабавана ў грамадстве, што пацвярджаюць шматлікія падзякі і граматы, атрыманыя студэнтамі ад розных дабрачынных арганізацый і канкрэтных людзей. А гэта сведчыць, што валанцёрскі рух будзе толькі шырыцца, прыцягваючы ў свае рады новых удзельнікаў.
Кіраўнік валанцёрскага Цэнтра «Cardis»
Варанец Віктар Іванавіч
