Гісторыя

Кафедра фізікі пачала сваё існаванне з моманту арганізацыі Гродзенскага дзяржаўнага медыцынскага інстытута ў жніўні 1958 года. Першапачаткова кафедра размяшчалася ў корпусе па вул. Ажэшкі,1.

На пасаду выконваючага абавязкі загадчыка кафедры была назначана фізік Клаўдзія Аляксееўна Акімава, якая працавала да гэтага загадчыцай кафедры фізікі ў Гродзенскім дзяржаўным педінстытуце (1948-1956). Яна стаяла ля вытокаў вышэйшай адукацыі ў галіне фізікі ў Гродне. Першы склад кафедры: в.а. загадчыка кафедры К.А. Якімава, асістэнт К.С. Рудніцкі (працаваў толькі 1 год), старшы лабарант (а затым асістэнт) С.М. Вайтовіч і прэпаратар А.Гурло. Клаўдзія Аляксееўна прапрацавала на пасадзе загадчыка кафедры ўсяго адзін навучальны год, але ўнесла істотны ўклад у арганізацыю навучальнага працэсу на кафедры. Сямён Міхайлавіч Вайтовіч аддаў кафедры 25 гадоў да свайго заўчаснага скону.

Са жніўня 1959 года кафедру ўзначаліў кандыдат фіз.-мат.навук, дацэнт Мажуль Міхаіл Міхайлавіч, які прайшоў па конкурсе, выпускнік фізіка-матэматычнага факультэта Адэскага дзяржаўнага ўніверсітэта ім. І.М. Мечнікава, удзельнік ВАВ. Ён кіраваў кафедрай 17 год да лістапада 1976 года. За гэты прамежак часу кафедра двойчы перабазавалася з корпуса па вул. Ажэшкі, 1 у корпус па вул. К.Маркса,1, а потым у 1976 годзе на трэці паверх новага корпуса па вул. Горкага, 80 (галоўны корпус). Было набыта неабходнае абсталяванне, інвентар, наглядныя дапаможнікі. Для выканання шэрагу лабараторных работ сіламі супрацоўнікаў кафедры былі выраблены прыборы і ўстаноўкі, паколькі іх з-за іх спецыфікі іх не было ў продажы.

Навуковыя інтарэсы М.М. Мажуля былі звязаны з вывучэннем уплыву фізічных фактараў на ўласцівасці паўправаднікоў. Выкладчыкі кафедры займаліся навуковымі распрацоўкамі ў галіне ўплыву ўльтрагуку біялагічныя аб'екты і вадкія крышталі. Былі апублікаваны навуковыя артыкулы, уносіліся рацпрапановы. Выкладчыкі кафедры заўсёды з'яўляліся ўдзельнікамі навукова-метадычных семінараў выкладчыкаў фізікі ВНУ Прыбалтыйскіх рэспублік і Беларускай ССР, а таксама шэрагу навуковых канферэнцый як у самім інстытуце, так і за яго межамі.

Выкладчыцкі склад кафедры, 1960-1961 навучальны год.
ас. С.М. Вайтовіч, заг.каф. М.М. Мажуль, ас. І.К. Міхалюк

З 1961 г. пры кафедры сістэматычна працуе студэнцкі навуковы гурток па фізіцы, вынікі якога штогод дакладваюцца на студэнцкіх навуковых канферэнцыях інстытута. У першы год яго колькасць складала 5 студэнтаў, у наступным павялічвалася.

Студэнцкі навуковы гурток, 1973 год
У цэнтры: асістэнт І.М. Бертэль, загадчык кафедры М.М. Мажуль

У першыя гады прафесарска-выкладчыцкі састаў кафедры быў малалікім. Затым, з развіццём інстытута, падвоілася колькасць набору студэнтаў, з'явілася падрыхтоўчае аддзяленне, як следства мяняўся і склад кафедры. Праз дзесяць год колькасны склад кафедры павялічыўся да 7-8 чалавек. У гэтыя гады асістэнтамі на кафедры не доўгі час працавалі Міхайлюк Ч.К., Трусь. А.К., Шарык Л.К., Фешчанка А.І., Яблонскі Г.П., Стахейка С.І.
У сямідзесятыя калектыў кафедры папоўнілі асістэнты Бертэль І.М., Ігнаценка В.А., Варнакоў У.І.

Склад кафедры 1976-1977 навучальнага года.
Злева направа: асістэнт С.М. Вайтовіч, старшы лабарант А.Г. Кошачкіна, асістэнт І.М. Бертэль, асістэнт В.А. Ігнаценка, старшы выкладчык М.М. Забелін, загадчык кафедры, дацэнт М.М. Мажуль, асістэнт С.І. Стахейка

У 1976 годзе адбылася змена кіраўніцтва кафедрай: на пасаду загадчыка кафедры абіраецца па конкурсе выпускнік Гродзенскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута, кандыдат біялагічных навук Кузняцоў Барыс Купрыяновіч. Мажуль М.М. працягвае працаваць на кафедры на пасадзе дацэнта да 1985 года.

Навуковая тэматыка кафедры ў гэтыя гады не змянілася: таксама была звязана з вывучэннем механізму дзеяння ўльтрагуку на вавёркі і, у прыватнасці, на ферментныя сістэмы. Навуковая праца вялася, як на тэрыторыі самой кафедры, так і за яе межамі, так Б.К.Кузняцоў, В.А.Ігнаценка, М.М. Забелін выконвалі яе на базе Аддзела рэгуляцыі абмену рэчываў АН БССР, І.М. Бертэль - на базе інстытута фізікі АН БССР г. Мінска.

Склад кафедры 1982-1983 навучальны год
Злева направа (верхні шэраг): ст. выклад. В.А.Ігнаценка, прэпаратары – А.Г.Лагада, А.М.Сухоцкая, ас. С.А Рэмша, ст.лаб. Л.М.Зянкова, ст.выклад. М.М Забелін, заг.лабор. Н.С.Панамароў; ніжні шэраг: ст.выклад. С.М. Вайтовіч, ст.лаб. А.Г. Котачкіна, заг. каф. Б.К. Кузняцоў, дац..М.М. Мажуль

Б.К. Кузняцоў узначальваў кафедру да 1988 года, а затым перавёўся на пасаду дацэнта па курсе "Асновы АСК" пры кафедры сацыяльнай гігіены і арганізацыі аховы здароўя.

За час існавання кафедры неаднаразова мянялася праграма па фізіцы для студэнтаў медінстытута, назва дысцыпліны і самой кафедры: у 1965 годзе кафедра стала называцца "кафедра медыцынскай фізікі", а з 1983 года - "кафедра медыцынскай і біялагічнай фізікі".

У васьмідзесятыя гады прыйшлі працаваць на кафедру ў якасці асістэнтаў Лукашык Я.Я., Рэмша С.А., Забелін М.М., Клінцэвіч С.І., Навумюк А.П., Зінчук В.У.

З 1988 па 1997 гады загадчыкам кафедры становіцца фізіёлаг, біяфізік, доктар медыцынскіх навук, прафесар Барысюк М.В., адначасова ён з'яўляўся прарэктарам па навуковай рабоце ДДМІ да сваёй смерці. Пад яго кіраўніцтвам кафедра займаецца даследаваннямі па вывучэнні механізмаў рэгуляцыі сістэмы транспарту кіслароду ў норме і паталогіі, высвятленні значэння змянення сродства крыві да кіслароду і фарміраванні прыстасоўвальных рэакцый.

Кола інтарэсаў Міхаіла Уладзіміравіча выходзіла далёка за межы пытанняў нармальнай фізіялогіі. З'яўляючыся загадчыкам кафедры медыцынскай і біялагічнай фізікі, Міхаіл Уладзіміравіч удзяляў вялікую ўвагу фізічнаму складальніку медыцынскай навукі. За час яго кіраўніцтва ўзрасла роля фізічных метадаў даследавання ў медыцынскай практыцы, кафедра набыла статут кузні навуковых кадраў для медыцынскага інстытута. Была праведзена перабудова навучальнага працэсу, скарочана колькасць гадзін на вывучэнне раздзелаў прыкладной фізікі і больш увагі надавалася разгляду біяфізічных пытанняў. Фізічны лабараторны эксперымент быў пастаўлены на чале практычнага занятку.

Прафесар М.У. Барысюк з поспехам рэалізоўваў свае арганізатарскія здольнасці. За час яго кіраўніцтва былі створаны міжкафедральныя лабараторыі, якія займаюць лідзіруючае становішча ў рэспубліканскай медыцынскай навуцы, палепшылася матэрыяльнае забеспячэнне кафедральнай навукі. Так, напрыклад, пры кафедры медыцынскай і біялагічнай фізікі была створана навуковая лабараторыя па даследаванні патэнцыялу дзеяння биотканей. Па яго ініцыятыве і пры непасрэдным удзеле ў медыцынскім інстытуце пры кафедры быў створаны вылічальны цэнтр, які на кардынальна новым узроўні мог рашаць навуковыя задачы. Ім кіраваў старшы выкладчык кафедры Клінцэвіч С.І.

Шэраг навукова-даследчых работ былі аформлены ў якасці дысертацый, якія былі паспяхова абаронены:
- на суісканне вучонай ступені кандыдата біялагічных навук па спецыяльнасці «біяфізіка» ў 1989 годзе – «Структура і антыфібрыналітычная актыўнасць амідаў пантоевай або нікацінавай кіслот з аналагамі - амінакапронавай кіслаты», Забелін Н.М.

- на суісканне вучонай ступені кандыдата медыцынскіх навук у 1990 годзе - "Асаблівасці функцыянавання гемічнага кампанента сістэмы транспарту кіслароду пры экзагеннай гіпертэрміі", Зінчук В.У.

- на суісканне вучонай ступені кандыдата фізіка-матэматычных навук у 1993 годзе - «Ужыванне метаду ўмоўных размеркаванняў да даследавання гетэрагенных малекулярных сістэм», Клінцэвіч С.І.

У 1997 годзе загадчыкам кафедры выбіраецца выпускнік фізіка-матэматычнага факультэта Гродзенскага дзяржаўнага педагагічнага інстытута імя Я. Купалы, кандыдат фізіка-матэматычных навук, дацэнт Іван Міхайлавіч Бертэль.

Яго навуковыя інтарэсы, з часу яго вучобы ў аспірантуры Інстытута фізіка імя Б.І. Сцяпанава АН БССР, былі звязаны з эксперыментальнымі і тэарэтычнымі даследаваннямі характарыстык СО2-лазераў. Ён працягвае займацца навуковай працай у галіне квантавай электронікі. Змяняецца навуковая тэматыка кафедры: "Трасавае дэтэктаванне фонавых канцэнтрацый некаторых газаў у рэальных атмасферных умовах" супрацоўнікаў кафедры. Іван Міхайлавіч заслужана з'яўляецца ветэранам кафедры. Вось ужо 46 гадоў выкладае ён фізіку ў нашай ВНУ.

У 1998 годзе адбылася рэарганізацыя вылічальнага цэнтра, ён быў пераўтвораны ў аддзел інфармацыйных адукацыйных тэхналогій і камп'ютарны клас пры кафедры, дзе праводзіліся заняткі са студэнтамі, аспірантамі і супрацоўнікамі ГДМІ. Некалькі супрацоўнікаў вылічальнага цэнтра перайшлі працаваць у камп'ютарны клас кафедры, сярод іх два інжынеры, якія працуюць да цяперашняга часу: Садоўнічая Н.В. і Сапега В.В. Загадваў камп'ютарным класам - Станіслаў Іванавіч Клінцэвіч, які пастаянна цікавіцца навінкамі ў галіне IT-тэхналогій. Развіццё кампутарных класаў і Moodle асяроддзя ў нашым універсітэце непадзельна злучана з яго дзейнасцю.

У новым стагоддзі з развіццём навукова-тэхнічнага прагрэсу і эканамічнай сітуацыі ў краіне ўзрастае колькасць навучальных дысцыплін, якія выкладаюцца кафедрай. Акрамя традыцыйнай дысцыпліны "Медыцынская і біялагічная фізіка" былі ўведзены новыя дысцыпліны: "Медыцынская тэхніка" для спецыяльнасці "Сястрынская справа", "Асновы інфармацыйных тэхналогій" (з 1999 года) для аспірантаў і суіскальнікаў, "Інфарматыка ў медыцыне" і "Асновы (з 2008 года), "Асновы статыстыкі" (з 2014 года). Педагагічны штат кафедры апроч фізікаў дапоўнілі матэматыкі. На кафедры пачынаецца выкладанне на англійскай мове для замежных студэнтаў ФІУ, а неўзабаве і для слухачоў Падрыхтоўчага аддзялення.

У 2000-я гады на кафедру прыходзіць маладое папаўненне: Кароль А.Д. (цяпер рэктар БДУ), Капыцкі А.В., Дземяшкевіч І.А., Хацук Д.У., Жарнова В.А., Завадская В.М., Калюта Я.А., Пашко Г.К, Саковіч Т.М. За гэтыя гады абараняюць кандыдацкія дысертацыі:

-    на суісканне вучонай ступені кандыдата педагагічных навук у 2002 годзе - «Метад эўрыстычнага дыялогу як сродак актывізацыі вучэбна-пазнавальнай дзейнасці навучэнцаў», Кароль А.Д.

-    на суісканне вучонай ступені кандыдата педагагічных навук у 2012 годзе - «Павышэнне эфектыўнасці выкладання асноў квантавай механікі з дапамогай аптычных аналогій», Хільмановіч В.М.

-    на суісканне вучонай ступені кандыдата тэхнічных навук у 2014 годзе - "Ацэнка змяненняў у сегментах, якія рухаюцца для дыягностыкі шыйнага аддзела пазваночніка", Жарнова В.А.

З 2014 года кіруе кафедрай выпускніца фізічнага факультэта ГрДУ імя Янкі Купалы, кандыдат педагагічных навук, дацэнт Валянціна Мікалаеўна Хільмановіч.

У гэты час навуковыя напрамкі кафедры звязаны з цыфравізацыяй вышэйшай адукацыі ў медыцынскім універсітэце ў рамках канцэпцыі "Універсітэт 4.0" сумесна з ГрДУ імя Янкі Купалы, а таксама выкарыстанне праграмнага забеспячэння ў медыцынскіх даследаваннях. Дацэнт.Бертэль І.М працягвае кіраваць тэмай трасавага дэтэктавання фонавых канцэнтрацый забруджвальнікаў атмасферы з дапамогай СО2-лазера.

За гэтыя гады супрацоўнікамі кафедры падрыхтавана і выдадзена 6 вучэбна-метадычных дапаможнікаў з грыфам УМА. Кафедра адной з першых перайшла на адукацыйную платформу MOODLE, пачынаючы з лекцый і заканчваючы кантрольна-вымяральнымі матэрыяламі і інтэрактыўнымі алімпіядамі. Па выніках конкурсу на лепшы ЭУМК сярод тэарэтычных кафедраў прызнаны ЭУМК створаны дацэнтам Клінцэвічам Станіславам Іванавічам. Супрацоўнікі кафедры актыўна ўдзельнічаюць у вучэбна-метадычных і навукова-практычных канферэнцыях, а таксама праводзяць навукова-практычныя канферэнцыі на базе кафедры.

У цяперашні час штат кафедры складаецца з 17 чалавек: 5 чалавек мае званне дацэнта (з іх 2 працуюць па сумяшчальніцтве), 6 старэйшых выкладчыка, 1 выкладчык, 2 інжынеры, 3 лабаранты. Для заняткаў абсталяваны чатыры фізічныя практыкумы і чатыры камп'ютарныя класы па 15 ПК у кожным.